صندل طبی
اسپلینت
اندام تحتانی
هلمت
یو سی بی ال
ستون فقرات
پروتز
خار پاشنه
خار پاشنه یا چیست؟
خار پاشنه یا پلانتار فاشیا , Plantar fasciitis که از آن به عنوان شایعترین علت ایجاد درد زیر پاشنه پا یاد میشود به علل متفاوتی ایجاد میشود ولی شایعترین علت نشت کلسیم در پاشنه پا بوده که باعث ایجاد یک استخوان در زیر استخوان پاشنه شده است. این بیماری بسیار شایع است بطوری که حدس زده می شود حدود ده درصد از افراد به نوعی در طول زندگی خود درگیر این بیماری می شوند. این بیماری بر اثر التهاب فاشیای پلانتار بوجود میاید. درمان خار پاشنه یک درمان طولانی مدت است که نیاز به همکاری زیاد بیمار با پزشک معالج دارد.
درمان قطعی خار پاشنه
هدف از درمان خار پاشنه
- کاهش التهاب و درد در ناحیه پاشنه پا
- فراهم نمودن فرصت لازم برای بهبود پارگی های میکروسکوپی
- اصلاح انعطاف پذیری و قدرت عضلات ساق پا و فاشیای کف پا و اصلاح بیومکانیک پا
- آماده کردن بیمار برای برگشت به فعالیت بدنی روزانه و ورزشی
درمان این بیماری در اکثر قریب به اتفاق بیماران نیاز به جراحی ندارد. از بین کسانی که درمان میشوند از هر ده نفر حدود هشت نفر در عرض یک سال خوب میشوند و از هر صد نفری که به این مشکل مبتلا میشوند ۹۵ نفر بدون نیاز به عمل جراحی بهبود می‌یابند. هر چه درمان زودتر شروع شود موثرتر و مفیدتر است. قدم اول در درمان یافتن علت زمینه ایست که موجب مساعد شدن شرایط بروز این بیماری شده است.
علت خارپاشنه
چه عواملی در شکل گیری هار پاشنه نقش دارند؟
- سفت بودن عضلات پشت ساق پا که موجب عدم توانایی فرد در بالا بردن پشت پایش میشود.
- اضافه وزن و فشاری که وزن زیاد روی پاهای بیمار منتقل میکند عموما این وضعیت را بدتر می کند.
- قوس کف پای زیاد
- ضربات مکرر به کف پا مثلا هنگام فعالیت های ورزشی که در آن پاشنه پا بطور مکرر به زمین کوبیده میشود.
- فعالیت بدنی جدید یا افزایش شدت فعالیت بدنی که در قبلی
- سن نیز می تواند یک عامل موقر در تشدید بیماری باشد
- کف پای صاف نیز می تواند خطر ایجاد این وضعیت را در صورت عدم انعطاف پذیری تاندون آچیلی پا، بدتر کند.
- استفاده از کفش نامناسب هم دلیل شایع در بروز این مشکل است؛ استفاده از کفش های بدون پاشنه و یا پاشنه بلند می توانند باعث افزایش هار پاشنه گردد.
علائم خار پاشنه:
معمولا خار پاشنه علامتی خاصی ندارد، ولی اگر در قسمت تشکیل خار پاشنه التهابی ایجاد گردد، موجب ایجاد درد متناوب یا مزمن ( بیشتر در هنگام راه رفتن یا دویدن ) میشود. در اکثر موارد ایجاد درد به واسطه خود خار پاشنه نیست، بلکه آسیب بافت نرم مرتبط با آن است که باعث ایجاد درد میشود.
دردی که موسوم به خار پاشنه است شبیه فروکردن وسیله ای تیز یا سوزن در ته پا است این درد بیشتر وقت ها پس از بیدار شدن و صبح ها زمانیکه روی پای خود می‌ایستید، ایجاد میشود و سپس به درد خفیفی تبدیل میشود. اما به طور کلی می‌توانیم علائم خار پاشنه را به‌صورت زیر بیان کنیم:
- درد شدید صبح گاهب و پس از ایستادن زیاد روی پا
- دردی خفیف در پاشنه‌ی پا ساعات مختلف روز؛
- تورم و التهاب در جلوی پاشنه‌ی پا؛
- برآمدگی کوچک و قابل مشاهده زیر پاشنه‌ی پا
- حساسیت در کف پاشنه‌ی پا که موجب سختی حرکت با پای برهنه میشود
البته نباید فراموش کرد که تمامی علایم بالا در همه بیماران مشاهده نمی‌شود.
درمان خارپاشنه
درمان های غیر جراحی برای خار پاشنه:
درد پاشنه همراه با خار پاشنه و پلانتار فاسیا ممکن است به خوبی برای استراحت جواب ندهند ؛ اگر بعد از خواب راه بروید، درد ناگهان پدیدار می شود، که به پلنتار فاسیتیس مربوط می شود و درد می کند و درد اغلب با راه رفتن بیشتر کاهش می یابد اما پس از استراحت طولانی مدت یا پیاده روی وسیع، ممکن است عود کند.
اگر پاشنه درد دارید که بیش از یک ماه طول می کشد، با یک ارائه کننده خدمات بهداشتی مشورت کنید. او ممکن است توصیه هایی مانند:
- تمرینات کششی
- توصیه های کفش
- بستن ماهیچه ها و تاندون های تنش دار
- کفش های طبی یا همراه باوسایلی طبی
- درمان فیزیوتراپی
- تراشه شبانه
درد پاشنه ممکن است به درمان با داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن، ایبوپروفن، یا ناپروکسن پاسخ دهد.در بسیاری از موارد یک دستگاه ارتوپدی کاربردی می تواند علل درد پاشنه و قوس را از جمله عدم تعادل بیومکانیک را اصلاح کند. در برخی موارد تزریق با کورتیکواستروئید ممکن است برای کاهش التهاب در منطقه انجام شود.
جراحی خار پاشنه :
بیش از 90 درصد افراد با درمان های غیر جراحی بهتر می شوند. اگر درمان ها پس از یک دوره 9 تا 12 ماه نتواند علائم خار پاشنه را درمان کند، ممکن است جراحی برای شما لازم باشد.
چگونه از خار پاشنه جلوگیری کنیم؟
راههای پیشگیری و جلوگیری از خارهای پاشنه:
می توانید با پوشیدن کفش های مناسب با پاشنه ای اندازه، انتخاب کفش مناسب برای هر فعالیتی، گرم کردن و انجام تمرینات کششی قبل از هر فعالیت از اتفاقات بد جلوگیری کنید.
از پوشیدن کفش پاشنه بلند و تخت در ورزش ها اجتناب کنید.
اگر اضافه وزن دارید، کم کردن وزن می تواتد از خار پاشنه جلوگیری کند.
کفی های اختصاصی
یکی از اصول درمان درد پاشنه استفاده از کفی طبی است. کفی های ساخته شده براساس اسکن فشار و اسکن سه بُعدی در درمان قطعی خار پاشنه مؤثر واقع می شوند. هدف استفاده از این نوع کفی ها توزیع مناسب نیروهای وارده به قسمت های مختلف کف پا است تا فشار بطور مناسبی به فاشیای پلانتار وارد شود. این کفی ها توسط مهندسین ارتوپدی فنی طبق پای شما طراحی و ساخته می شوند و در کفش قرا می گیرند.
صندل های سه بُعدی
استفاده از صندل های اختصاصی که بر اساس اسکن سه بعدی ساخته شده اند و کفی آنها در ناحیه پاشنه نرم و راحت است و کل کفی آن قوسی دارد که زیر کف پا را حمایت میکند. صندل هایی مانند صندل های سنرست(Senrest) دارای این خصوصیات می باشد یعنی دارای پاشنه ای نرم و قوس طولی است که مخصوصاً برای خانم هایی که اکثر اوقات در خانه می باشند قابل استفاده و بسیار مؤثر می باشد.
استراحت
یکی از مهمترین اقدامات درمانی استراحت است. باید به پا استراحت داد به این معنی که تا مدتی باید کمتر سر پا ایستاد و راه رفت. با هر قدمی که برداشته میشود فاشیای کف پا دچار کشش میشود و التهاب و درد بیشتر میشود. فاشیای پلانتار آزرده شده باید مدتی استراحت کند تا بتواند بتدریج خود را بازسازی کرده به حالت اول برگردد. اگر بیمار راه رفتن را ادامه دهد این فاشیا را بطور مکرر تحت کشش قرار داده و اجازه بهبودی به آن را نمیدهد. پس سعی کنید فعالیت های روزانه ای را که موجب افزایش درد شما میشود را کاهش دهید. روی زمین سخت راه نرفته و ندوید.
اگر درگیر فعالیت وزشی خاصی هستید که در آن پاشنه پا تحت ضربات و فشار مداوم است باید این فعالیت ورزشی را کم و یا حتی موقتاً قطع کنید.
سرما
پاشنه پا را به مدن ۲۰-۱۵ دقیقه روی یک بطری یخزده یا کیسه پلاستیکی حاوی تکه های یخ بگذارید. اگر میخواهید اینکار را روزی یکبار انجام دهید بهترین وقت آن قبل از خوابیدن است ولی توصیه میشود سرد کردن پاشنه را روزی ۴-۳ بار انجام دهید.
استفاده از بطری حاوی یخ برای سرد کردن استفاده از کیسه پلاستیکی حاوی نخود یخ زده برای سرد کردن کف پا
گرم کردن پا به تنهایی مفید نیست و ممکن است درد را بدتر کند. میتوانید از گرم کردن و سرد کردن متناوب پا استفاده کنید. در این حال سعی کنید مراحل را با سرد کردن پایان دهید
نرمش عضلات فاشیای پلانتار
انجام برخی نرمش های خاص که عضلات پشت ساق فاشیای پلانتار را تحت کشش ملایم قرار داده و آنها را نرم و قابل انعطاف میکنند در درمان این بیماری بسیار موثرند. این نرمش ها عبارتند از
کشش عضلات پشت ساق
به طرف یک دیوار بایستید. یک پا را جلوتر از پای دیگر قرار میدهیم بطوریکه یک زانو کمی خم و و زانوی دیگر کاملاً صاف باشد. کف هر دو دست را هم به دیوار جلو تکیه میدهیم. سپس بدون اینکه محل کف پاها روی زمین را تغییر دهیم سعی میکنیم تنه خود را به دیوار نزدیک تر کنیم، زانوی خم شده را بیشتر خم کنیم تا در پایی که زانویش صاف است مچ پا بیشتر خم شود. با این کار عضلات پشت ساق و تاندون آشیل تحت کشش قرار میگیرند. این کار را خیلی به آرامی انجام میدهیم تا وقتی که یک کشش ملایم را در پشت پا احساس کنیم. وضعیت را برای ده ثانیه حفظ کرده و سپس به آرامی به حالت اول باز میگردیم. نرمش را 20 مرتبه تکرار میکنیم.
کشش فاشیای پلانتار
در حالت نشسته پای مبتلا را روی زانوی سالم قرار میدهیم و پنجه پا را با دست گرفته و به طرف خود میکشیم تا فاشیای کف پا در حالت کشش قرار گیرد. به مدت ده ثانیه این کشش را ادامه داده و سپس به حالت اول باز میگردیم. ۲۰ مرتبه نرمش را انجام میدهیم.
از مهمترین اقدامات درمانی برای بهبود درد پاشنه پا انجام نرمش های کششی است. هدف از انجام این نرمش ها افزایش قابلیت انعطاف فاشیای پلانتار و عضلات پشت ساق و تاندون آشیل است.
بهترین موقع انجام ورزش بلافاصله بعد از بلند شدن از خواب است البته بهتر است این نرمش ها روزی ۳-۲ بار انجام شوند.
توصیه میشود به محض برخاستن از خواب مچ پا ها را ده مرتبه به بالا و پایین حرکت دهید. ماسلژ طولی کف پا هم مفید است و میتواند درد را کاهش دهد.
نرمش هایی که برای درمان این بیماری انجام میشوند عبارتند از :
نرمش کف پا با توپ
یک توپ تنیس را زیر کف پا گذاشته و با کف پای خود آنرا غلت بدهید. این کا را ابتدا در حالت نشسته انجام بدهید و بعد از اینکه در انجام آن متبحر شدید آنرا در حالت سر پا انجام دهید. در حال انجام آن سعی کنید کف پا را با نیروی ملایمی به توپ فشار دهید.
کشش عضلات کاف
روبروی یک دیوار بایستید و کف هر دو دست را روی دیوار قرار دهید به طوریکه کف دستها در امتداد و سطح شانه ها باشند. پای مشکل دار را یک قدم عقب تر از پای سالم قرار دهید. سعی کنید در تمام طول ورزش کف پای شما روی زمین باشد و پاشنه شما از زمین بلند نشود. کم کم زانوی طرف سالم را خم کرده و تنه خود را پایین بیاورید. بدین ترتیب در عضلات پشت ساق خود احساس کشش میکنید. این وضعیت کشش را 30-15 ثانیه حفظ کرده و دوباره به سر جای اول برگردید. نرمش را 4-2 مرتبه تکرار کنید. هدف از این نرمش کشش دادن عضلات پشت ساق و تاندون آشیل است. این نرمش را روزی 3 بار و هر روز انجام دهید.
کشش پنجه پا با ملحفه
وسط یک ملحفه را زیر پنجه پا قرار دهید و دو طرف ملحفه را با دو دست خود بگیرید. زانوی خود را کاملا صاف و مستقیم نگه دارید. با دو دست ملحفه را به سمت خود بکشید تا کف پای شما به سمت بالا بیاید. این وضعیت کشش را ۳۰-۱۵ ثانیه حفظ کرده و دوباره به سر جای اول برگردید. نرمش را ۴-۲ مرتبه تکرار کنید.
کشش عضلات کاف و فاشیای پلانتار
طبق شکل روی یک پله بایستید. دست های خود را به چیزی تکیه دهید تا نیفتید. اجازه بدهید پاشنه های شما از لبه پله به آهستگی پایین بیایند و در تمام این مدت عضلات پشت ساق خود را شل و ریلاکس نگه دارید. در این حال شما یک احساس کشش را در عضلات پشت ساق و کف پای خود میکنید. این وضعیت کشش را ۳۰-۱۵ ثانیه حفظ کرده و دوباره به سر جای اول برگردید. نرمش را ۴-۲ مرتبه تکرار کنید.
چین دادن حوله
در حالی که نشسته اید یک حوله را روی زمین گذاشته و کف پای خود را روی آن قرار دهید. سعی کنید در حالیکه پاشنه شما روی زمین بی حرکت است با انگشتانتان ملحفه را به سوی خودتان چین داده و به عقب بیاورید و سپس برعکس، سعی کنید با انگشتان خود حوله را صاف کنید. بعد از مدتی که به این نرمش عادت کردید بر روی جلو حوله یک وزنه سبک قرار داده و سعی کنید همین نرمش را انجام دهید. با گذاشتن وزنه در واقع انجام دادن نرمش را کمی مشکل تر کرده اید.
برداشتن تیله با انگشتان
سعی کنید با کمک انگشتان پا تیله ها را از روی زمین برداشته و در داخل یک لیوان بیندازید
کاهش وزن
وزن زیاد فشار زیادی را به فاشیای پلانتار وارد میکند. در این بیماری هر کیلوگرم کاهش وزن با ارزش است.
اسپلینت شبانه
معمولاً وقتی فرد در شب میخوابد کف پایش به پایین خم شده و این موجب میشود تا فاشیای پلانتار ریلاکس شده و در صبح که فرد از خواب بلند میشود طول آن قدری کوتاه تر شده است و همین امر موجب شدت درد صبحگاهی است. با استفاده از یک آتل یا اسپلینت در هنگام خواب که به پا و ساق بسته میشود مچ پا در حالت ۹۰ درجه نگه داشته شده تا کشش فاشیای پلانتار در حین خواب حفظ شود.این اسپیلنتها توسط متخصص ارتوپدی فنی در کلینیک های توانبخشی برای فرد ساخته می شوند. این روش گرچه کمی ناراحت کننده است ولی موثر است.
ماساژ درمانی
گاهی اوقات انجام ماساژ های مناسب برای کاهش کشش و سفتی در کف پا و عضلات پشت ساق موثر واقع میشوند
